Πασχαλινές Ιστορίες ΙΙΙ: Το 13ο ευαγγέλιο και οι κινηματικές ιεραρχίες
Ο καλός συνάδελφος andurarum μας έστειλε και την τρίτη πασχαλινή ιστορία του, που όπως και οι προηγούμενες αξίζει να διαβαστεί με προσοχή, καθώς αποτελεί τροφή για σκέψη και προβληματισμό
Τον ευχαριστούμε για άλλη μια φορά για τη συνεργασία του και τη δημοσιεύουμε μαζί με τις ευχές μας για "Καλό Πάσχα" και "Καλή Ανάσταση"!!!!!
Πασχαλινές Ιστορίες ΙΙΙ: Το 13ο ευαγγέλιο και οι κινηματικές ιεραρχίες
Είχαμε δει πέρυσι, με αφορμή τις χριστιανικές αφηγήσεις των πασχαλινών ημερών, πώς ένα κίνημα καταστέλλεται και κεντρικός άξονας της καταστολής είναι η εγκαθίδρυση μιας ιεραρχικής σχέσης με τον ξένο (Πασχαλινές ιστορίες Ι - Ο αγρός του κεραμέως)
Και είχαμε δει επίσης ότι ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ ήταν εξαιρετικά καλός με τα νομισματικά, τόσο καλός που με δυο σειρές απάντηση μπορούσε να τσακίσει το αυτοκρατορικό νομισματικό σύστημα της ρωμαϊκής κατοχής. (Πασχαλινές ιστορίες ΙΙ - Τα του ΚαίσαροςΠασχαλινές ιστορίες ΙΙ - Τα του Καίσαρος).
Φέτος, μια και η Πρωτομαγιά πέφτει Μεγάλη Τετάρτη, ημέρα του Μυστικού Δείπνου και της προδοσίας, το ερώτημα που πλανάται στον αέρα είναι το εξής:
Τι είναι αυτό που κάνει τα κινήματα να αποκτούν ιεραρχίες, γραφειοκρατίες και εν τέλει να γίνονται όπως αυτό που τα ίδια αντιπαλεύουν; Και πώς ξεκινά η ιεραρχία σε ένα κίνημα;;
Δεν είναι τυχαίο ότι σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κινήματα στην ιστορία της Μεσογείου, την απάντηση μας δίνει μια γυναίκα, που καταγράφει μια συζήτηση στο κίνημα στο οποίο συμμετείχε και η ίδια, αφού ο ηγέτης του έχει εκτελεστεί από τις ρωμαϊκές αρχές με τη σύμφωνη γνώμη των ντόπιων αρχόντων.
Διαβάζουμε λοιπόν σήμερα, πρωτομαγιά του 2013, το 13ο ευαγγέλιο, το Ευαγγέλιο της Μαρίας[i], της Μαγδαληνής, όπως διασώθηκε σε τμήματα, και μας ενδιαφέρει ιδίως το τελευταίο κομμάτι του, στο οποίο άλλωστε σταματά και το ίδιο το κείμενο[ii].
Το Ευαγγέλιο της Μαρίας είναι το μόνο που φαίνεται ότι γράφεται εξ ολοκλήρου μετά την εκτέλεση του Ιησού. Η Μαρία περιγράφει με σαφήνεια ότι ενώ όλοι οι μαθητές του Ιησού είναι απαρηγόρητοι μετά τη σταύρωση, λαμβάνει η ίδια στη συνέλευση-συγκέντρωση τον λόγο, αρχικά για να......
μεταφέρει φιλοσοφικές διδασκαλίες του Ιησού, που η ίδια γνώριζε. Προσπαθεί να δώσει κουράγιο στους άλλους μαθητές και να τους διαβεβαιώσει ότι είναι καιρός να αρχίσουν να διαδίδουν τη διδασκαλία του Ιησού και να σταματήσουν να φοβούνται.
Ανάμεσα σε αυτά που αναφέρει η Μαρία, υπάρχει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συμβουλή του Ιησού προς τους μαθητές του
«…Πηγαίνετε και κηρύξτε το ευαγγέλιο του Βασιλείου. Μην θέσετε άλλους κανόνες από εκείνους που σας έθεσα, και μην θέσετε νόμο σαν νομοθέτες εκτός και αν κι εσείς δεσμεύεστε από αυτόν» (Κεφ. 4, 37-38).
Το άλλο σημείο του ευαγγελίου αυτού που μα ενδιαφέρει είναι το τελευταίο κεφάλαιο, όπου αφού η Μαρία έχει αναφέρει ό,τι γνωρίζει για να τους εμψυχώσει και να τους ενημερώσει, οι μαθητές αρχίζουν να αμφισβητούν. Η αμφισβήτηση είναι συγκεκριμένη, δηλαδή αφορά στη Μαρία προσωπικά. Πρώτος μιλά ο Ανδρέας, και λέει, ότι δεν πιστεύει τίποτε, γιατί όλα αυτά που αναφέρει η Μαρία είναι παράξενες ιδέες. Μετά μιλά ο Πέτρος, που είναι ακόμη πιο σαφής στην αμφισβήτησή του:
«Αλήθεια μίλησε ιδιωτικά με μια γυναίκα και όχι δημόσια σε μας; Θα στραφούμε όλοι και θα την ακούσουμε; Προτίμησε αυτήν από μας;»
Η Μαρία απαντά, ρωτώντας αν πιστεύουν ότι τα έβγαλε από το μυαλό της και ότι λέει ψέμματα. Προς υπεράσπιση της Μαρίας μιλά ο Λεβί (επίσης, ένας μαθητής που δεν διακρίθηκε μεταξύ των 12 αποστόλων αργότερα), ο οποίος τους ρωτά ποιοι είναι αυτοί να κρίνουν σε ποιόν θα διδάξει ο Ιησούς και σε ποιόν όχι –και προτείνει να μην εχθρεύονται τη Μαρία. Αντιθέτως, η πρότασή του είναι να διασκορπιστούν και να κηρύξουν τις διδαχές του Ιησού. Εκεί ακριβώς τελειώνει το Ευαγγέλιο της Μαρίας, όπως έχει διασωθεί μέχρι σήμερα τουλάχιστον[iii].
Το χωρίο που ανέφερα παραπάνω, για την μη δημιουργία άλλων κανόνων πέραν όσων ο ίδιος ο Ιησούς έθεσε, και για την κοινή δέσμευση όλων από τους ίδιους κανόνες είναι μια συγκλονιστική θέση για την μη δημιουργία ιεραρχίας στα κινήματα, πολύ δε λιγότερο γραφειοκρατίας. Αν η συμβουλή αυτή είχε εφαρμοστεί, ο χριστιανισμός μπορεί να μην είχε γίνει ποτέ θρησκεία, σίγουρα όμως δεν θα είχε γίνει κρατική θρησκεία ή θρησκεία-ιδεολογικό χαλί για σταυροφορίες, καταστροφές βιβλιοθηκών και φόνους γυναικών.
Στην πραγματικότητα, κάθε κίνημα ξεκινά περίπου έτσι. Οι κανόνες είναι απλοί, κατανοητοί και ίδιοι για όλους και όλες. Δεν ενδιαφέρεται κανείς για να νομοθετήσει για τους υπόλοιπους και μάλλον και οι υπόλοιποι δεν θα το δεχθούν.
Ωστόσο, αυτή η εξισωτική, μάλλον οριζόντια, δομή του κινήματος που ονειρεύεται ο Ιησούς, ή η Μαρία, ή έστω ο/η συγγραφέας του 13ου Ευαγγελίου ήδη είναι αντικείμενο διαφωνίας, αμέσως μόλις ο ηγέτης του κινήματος έχει εκτελεστεί από τους Ρωμαίους. Η Μαρία συμμετέχει ισότιμα στη συζήτηση των μαθητών και ισότιμα εκφράζει τις ιδέες και τις γνώσεις που έχει. Η ισοτιμία της τίθεται υπό αμφισβήτηση από δυο μαθητές, τον Ανδρέα και τον Πέτρο, αδέρφια από ό,τι ξέρουμε και οι δύο κορυφαίοι απόστολοι στον χριστιανισμό (εδώ να σημειώσουμε ότι στην ανατολική χριστιανική θρησκεία υπάρχει και ο πάντα μυστηριώδης Ιωάννης, αλλά αυτό είναι… άλλου παπά ευαγγέλιο), οπότε ξέρουμε πια εκ των υστέρων τίνος οι απόψεις επικράτησαν τελικά.
Το επιχείρημα που φέρει ο Πέτρος (αυτός του οποίου συνεχιστής θεωρείται ο κάθε Πάπας της Ρώμης, ο ίδιος απόστολος-άγιος που κρατά τα κλειδιά του παραδείσου) είναι ότι δεν μπορεί ο Ιησούς να δίδαξε σε μια γυναίκα ό,τι δεν δίδαξε στους άνδρες μαθητές, επομένως δεν μπορούν να δεχθούν διδαχή από τη Μαρία, ανεξαρτήτως της ουσίας των ιδεών που προτείνει και βεβαίως και ανεξαρτήτως των πραγματικών κινηματικών αναγκών: αναπτέρωση του ηθικού μετά την καταστολή και διάδοση των ιδεών του κινήματος. Η Μαρία προσπαθεί να κάνει και τα δυο και σκοντάφτει πάνω στην ιδέα του Πέτρου ότι οι γυναίκες είναι κατώτερες. Είναι όμως αυτό το πρόβλημα ή αυτό είναι το μέσο;;
Στην πραγματικότητα, κρίνοντας μάλιστα από την πορεία που πήρε το κίνημα των χριστιανών μετά την εκτέλεση του Ιησού, φαίνεται ότι ο Πέτρος είχε πολύ διαφορετική αντίληψη για το κίνημα από τη Μαρία, μπορεί και από τον Ιησού. Η ιεραρχία ήταν αυτονόητη (οπότε εμείς μαθαίνουμε μετά ότι ο Πέτρος είναι θεμέλιος λίθος της νέας θρησκείας) για τον Πέτρο και πιθανότατα για πολλούς χριστιανούς της ίδιας εποχής. Για να γίνει αυτό όμως, το πρώτο πράγμα που έπρεπε να γίνει, ήταν να θεσπιστεί ιεραρχία μεταξύ των μαθητών και μαθητριών.
Η γυναίκα – απόστολος –μαθήτρια –φιλόσοφος λοιπόν υποτιμάται όχι γιατί λέει βλακείες, όχι γιατί οι προτάσεις της είναι βλαπτικές στο κίνημα, ούτε καν γιατί ίσως κάποιες διδαχές δεν τις έχει κατανοήσει σωστά και τις μεταφέρει λάθος. Υποτιμάται επειδή είναι γυναίκα. Αυτό είναι το επιχείρημα και με βάση αυτό αρχίζει και τελειώνει η επιχειρηματολογία του Πέτρου.
Για κακή του τύχη βέβαια, η Μαρία και γράμματα γνωρίζει και είναι ή περιγράφεται στο 13ο ευαγγέλιο ως φορέας των ιδεών της ισότητας, της οριζόντιας διαχείρισης του κινήματος και της ελευθερίας των γυναικών να μαθαίνουν, να σκέφτονται, να διδάσκουν και να έχουν άποψη –πολύ δε περισσότερο να συμμετέχουν σε μια συνάντηση-συνέλευση ως ίσες προς ίσους.
Για κακή τύχη των χριστιανών βέβαια, και των γυναικών πολύ περισσότερο, επικράτησε η πολιτική θέση του Πέτρου –και πώς να μην επικρατήσει αφού μια αυτοκρατορία, και να μην υπήρχε ένας Πέτρος εξουσιομανής και μισογύνης, θα τον είχε εφεύρει για να δημιουργήσει τη θρησκεία που η αυτοκρατορία χρειάζεται. Φαίνεται όμως ότι πίσω από τον Πέτρο, ή με σύμβολο τον Πέτρο, και το 13ο ευαγγέλιο ακόμη δείχνει ότι η ιεραρχία ξεκινά από βασικούς ιδεολογικούς άξονες, που καμμιά φορά είναι άσχετοι με αυτό που ένα κίνημα επιδιώκει. Και πιο βασικός άξονας μιας πατριαρχικής κοινωνίας από την κατωτερότητα των γυναικών δεν υπάρχει.
Η γυναικεία υπόσταση της Μαρίας δεν αφορά καθόλου στις ιδέες του Ιησού. Μέσω της γυναικείας της υπόστασης όμως διαγράφονται, περιφρονούνται και λησμονούνται στο κίνημα αυτό όσες ιδέες δεν ταιριάζουν με την πολιτική ατζέντα κάποιων οι οποίοι αν δεν πείσουν για μια, οποιαδήποτε, ιεραρχία, δεν θα μπορέσουν να πείσουν για καμμιά άλλη, πολύ δε λιγότερο για τη δική τους ιεραρχία. Για να γίνει ο Πέτρος πρώτος επίσκοπος, θα πρέπει να διαγράψει για πάντα από την κινηματική μνήμη ότι δεν επιτρέπεται να θέσουν άλλους κανόνες από όσους ο Ιησούς έθεσε[iv]. Επίσης, ο Πέτρος για να γίνει επίσκοπος θα πρέπει να μπορεί να θεσμοθετεί για τους άλλους χωρίς να δεσμεύεται από τους ίδιους κανόνες. Επιπλέον, ο Πέτρος για να γίνει επίσκοπος θα πρέπει να μπορεί να θεσμοθετεί μόνος του και όχι συλλογικά όπως αναφέρει το απόσπασμα με τη διδαχή του Ιησού για τη θέσπιση κανόνων που να δεσμεύουν τους πάντες.
Τέλος, για να γίνει ο Πέτρος επίσκοπος θα πρέπει η Μαρία, που είναι γυναίκα και μάλλον γνωρίζει, μελέτησε, κατανόησε διδαχές του Ιησού καλύτερα από τον Πέτρο, να ακυρωθεί ως φιλόσοφος, διανοήτρια και μαθήτρια ίση με τους μαθητές. Αν ο επίσκοπος είναι αξίωμα λόγω φώτισης, θεόπνευστο ή δεν ξέρω κι εγώ τί άλλο, τότε η Μαρία μπορεί να γίνει επίσκοπος ή μάλλον, μπορεί να γίνει ανώτερη επίσκοπος από τον Πέτρο. Εκτός και αν…
Εκτός και αν… είναι γυναίκα!! Αν είναι γυναίκα, ό,τι και να λέει είναι αδύνατον να το δεχθούν οι μαθητές, πολύ δε λιγότερο αν αυτό ακυρώνει τα παιχνίδια εξουσίας των άλλων μέσα στο κίνημα. Αν είναι γυναίκα, δεν μπορεί να γνωρίζει περισσότερα από τους άνδρες, ακόμη και εάν αποδεδειγμένα γνωρίζει αφού μιλάει τόσο λεπτομερώς στη συνέλευση για πράγματα που μάλλον κατανοεί καλύτερα από τους υπόλοιπους. Αν είναι γυναίκα, δεν μπορεί να λέει ότι δεν μπορούμε να φτιάξουμε άλλους κανόνες ή ότι αν φτιάξουμε, θα πρέπει να δεσμευόμαστε όλοι από αυτούς, οπότε ο Πέτρος θα γίνει επίσκοπος και η γυναίκα δεν θα μπορεί να ιερουργεί για κανέναν λόγο.
Σας θυμίζει κάτι όλο αυτό;; Κρυφά ή φανερά, πάρα πολλά κινήματα ξέπεσαν με τον ίδιο τρόπο, το ίδιο και επιτροπές γειτονιάς, συλλογικότητες και κολλεκτίβες.
Ναι, αλλά είναι τόσο σημαντική η διάσταση του φύλου και η ιεράρχηση των ανθρώπων σε άντρες και γυναίκες μέσα στα κινήματα;; ω ναι, είναι. Είναι το εύκολο χυδαίο καταφύγιο όσων δεν έχουν πια κανένα επιχείρημα, αλλά και –προσοχή- όσων έχουν εξουσιαστικές ατζέντες και δεν έχουν άλλον τρόπο να τις περάσουν σε κινήματα που τείνουν να εφαρμόζουν εξισωτικούς κανόνες. Πρώτα θα αρχίσουν λοιπόν από τις γυναίκες… αν κατορθώσουν να καθιερώσουν την ιεραρχία ανδρών-γυναικών, τα υπόλοιπα είναι εύκολα.
Η Μαρία, ή οι Μαρίες ή η Μαρία, ο Λεβί και οι άλλοι και άλλες που διαφώνησαν με τον Πέτρο και τους συν αυτώ, μας άφησαν ένα εξαιρετικό πολιτικό κείμενο για τις εσωτερικές διεργασίες σε ένα πολλά υποσχόμενο κίνημα που καταπνίγηκε εκ των έσω, πολύ πριν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία το απορροφήσει και το καταστήσει προμετωπίδα καταστολής.
Διότι, όπως λέει και το 13ο ευαγγέλιο, τα κινήματα καταστέλλονται πρώτα εσωτερικά και πολύ μετά έρχονται οι πραίτωρες. Και η πρώτη καταστολή σε ένα κίνημα αφορά στις γυναίκες του κινήματος. Αν αυτή η καταστολή πετύχει, μην περιμένετε πολλά από τα υπόλοιπα, και κάθε νίκη του κινήματος θα είναι μισή, ή λιγότερο από μισή…
Μετά από αυτό, να χαιρετίσω κι εγώ ταπεινά την πρωτομαγιά ζητώντας ψωμί και τριαντάφυλλα.
Για την αντιγραφή,
andurarum
[i] Για τη σημερινή συζήτηση χρησιμοποίησα αυτές τις δυο πηγές http://gnosis.org/library/marygosp.htm & http://en.wikipedia.org/wiki/Gospel_of_Mary. Από μια μικρή έρευνα που έκανα στο διαδίκτυο φαίνεται να μην υπάρχουν αμφισβητήσεις για το περιεχόμενο του κειμένου, δηλ. πολλαπλές εκδοχές – επίσης δεν υπάρχουν πολλαπλές εκδοχές ειδικά για τα σημεία που μας ενδιαφέρουν στη συζήτησή μας.
[ii] Δεν μας αφορά εάν το ευαγγέλιο το έγραψε η ίδια ή εκείνοι και εκείνες που συμφωνούσαν με τις απόψεις της και διαφωνούσαν με τις απόψεις του Πέτρου, οπότε θεώρησαν σωστό να διηγηθούν με λεπτομέρεια την κεντρική διαφωνία που θα διείπε από τότε και στο εξής το κίνημα, που αργότερα έγινε θρησκεία και λίγο μετά έγινε αυτοκρατορική θρησκεία και σήμερα εξακολουθεί να είναι κρατική θρησκεία σε πολλά μέρη του κόσμου, ακόμη και στην δημοκρατική μας χώρα. Το Ευαγγέλιο της Μαρίας είναι ένα κείμενο που μολονότι δεν αναγιγνώσκεται στις εκκλησίες όπου γης, δεν θεωρείται πλαστό, όπως πολλά άλλα ευαγγέλια, πολύ δε λιγότερο δεν θεωρείται αιρετικό.
[iii] Να σημειωθεί ότι σε πολλά σημεία το Ευαγγέλιο της Μαρίας είναι ανατρεπτικό, για παράδειγμα στο τι είναι ακριβώς η αμαρτία. Δεν μας αφορά όμως το φιλοσοφικό κομμάτι, όσο το πολιτικό. Όχι πως ο ορισμός της αμαρτίας δεν έχει πολιτική σημασία, αλλά θα επιμείνω στα ευθέως πολιτικά χωρία.
[iv] Αν θεωρήσουμε ότι η επί του Όρους Ομιλία του Ιησού είναι ένα πολιτικό μανιφέστο, μάλλον οι κανόνες είναι ήδη αρκετοί για να μην μπορεί ο Πέτρος να γίνει επίσκοπος, αρχηγός, ή γραφειοκράτης.
Related items
- Παρένθετη Μητρότητα: I. Γιατί ο Μητσοτάκης προωθεί το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών
- “Εξαπάτηση εκλογέων”: Ένα νέο (δηλητηριώδες) φρούτο εισάγεται στα πολιτικά (και νομικά) μας ήθη
- Πικρές νομικές αλήθειες για την απόφαση υπ’ αρ. 2499/2012 του ΣτΕ
- Οι τρεις παράγοντες που διαμόρφωσαν το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαϊου και οι λόγοι που δεν συζητιούνται
- Μεγάλη νίκη του γαλλικού λαού - Το τέλος του Μακρόν πλησιάζει